کلیه و مجاری ادراری (فیزیولوژی و کمی آناتومی)

دانش، میراثی ارجمند و نعمتی عام وگسترده است . [امام علی علیه السلام]

شنبه 103 آبان 26: امروز

کلیه و مجاری ادراری

کار کلیه ها

کلیه ها صافی های بدن هستند و مواد سمی که از سوخت و ساز و مصرف مواد ایجاد میشود را دفع میکنند همچنین کلیه ها کارخانه ساخت هورمون هستند ساخت هورمون تنظیم فشار خون، ساخت هورمون اریتروپویتین باعث تحریک مغز استخوان به ساخت گلبول قرمز میشود، ساخت هورمون کلسیتریول که باعث جذب کلسیم از روده میشود و کلیه ها ph و مقدار آب و الکترولیت های بدن را تنظیم میکنند

مشخصات کلی

محل قرارگیری کلیه ها
مجاورات کلیه ی راست : کبد ، دئودنوم ، خم کولیک راست و قسمت هایی از ژژنوم
مجاورات کلیه ی چپ : معده ، طحال ، پانکراس ، خم کولیک چپ ، کولون نزولی و ژژنوم

در حالت خوابیده کلیه ها تقریباً از طرف بالا از مهره 12 سینه ای و از طرف پایین تا مهره سه کمری امتداد دارند.

کلیه راست به دلیل اثرکبد کمی پایینتر قرار گرفته است .

کلیه چپ بلندتر و باریک تر از کلیه راست است و به خط وسط بدن نزدیک تر است.

قطب پایینی کلیه ها باریک وقطب بالایی پهن است

عصبرسانی کلیه ها

sub costal, ilio inguinal ilio hypogastric,

ساختار کلیه

کلیه شامل3 ‌ناحیه است:

قشر (لایه خارجی)، مدولا(لایه میانی) و لگنچه کلیوی (ناحیه داخلی)

قشر : حاوی واحدهای کارکردی به نام نفرون است. هر نفرون شامل یک گلومرول (مجموعه ای از مویرگ های تخصص یافته که خون در آنها تصفیه می شود و یک لوله کلیوی که از آن مایعات دفعی حاصله عبور کرده، به ادرار تبدیل می شوند) است.

مدولا : شامل گروهی از مجاری جمع کننده ادرار اسـت. ادرار از این مجـاری وارد کالیس های کوچک و سپس کالیس های بـزرگ مـی شود که به لگنچه کلیوی باز می شوند. از اینجا ادرار وارد حالب می شود.

ادرار چگونه تشکیل میشود ؟

ادرار فاضلاب نفرون هاست ، هر کلیه حدود یک میلیون نفرون دارد و هر نفرون از مجموعه ای از مویرگ های باریک به نام گلومرول و لوله ای به نام لوله کلیوی تشکیل می شود.

این لوله 3 قسمت دارد: لوله پیچیده نزدیک، قوس هنله و لوله پیچیده دور. خون ابتدا از گلومرول عبور می کند. دیواره های مویرگ ها، منافذی دارند که اجازه عبور آب و ذرات کوچک (مثل نمک ها ) را می دهند، ولی ذرات بزرگتر مثل پروتئین ها و گلبول های قرمز از آنها عبور نمی کنند. مایعی که از خون گرفته شده است ماده تصفیه شده نام دارد، وارد لوله کلیوی می شود و در آنجا آب و سایر مواد مفید آن مثل گوکز و نمک ها در صورت لوزم به داخل جریان خون بر می گردد.

Ureter میزنای

میزنای ها (حالب ها) مجرای عضلانی ضخیمی اند که ادرار را از کلیه به مثانه منتقل و همچنین در مثانه مانند یک دریچه عمل می کند.

طول هر کدام تقریبا 25 سانتیمتر و قطر آن3 میلیمتر

سوراخ های میزنای در مثانه پر 5 سانتی متر و در مثانه خالی 5/2 سانتی متر از هم فاصله دارند.

خون رسانی حالب
قسمت فوقانی از شریان کلیوی و شاخه هایی از testicular
قسمت تحتانی از شریان ایلیاک مشترک و شاخه های مختلف شریان ایلیاک داخلی تغذیه می شود

تنگی های حالب

تنگی در محل شروع حالب یعنی جایی که ابتدای حالب و انتهای لگنچه است.

تنگی در جایی که حالب از روی تنگه ی فوقانی لگن عبور می نماید.

تنگترین نقطه ی حالب جایی است که حالب به طور مایل از دیواره قاعده ی مثانه عبور می کند.

مثانه ( Bladder )

کیسه عضلانی است که ادرار را در خود ذخیره میکند که در زمان کودکی داخل شکم و کم کم با افزایش سن درون لگن جای میگیرد .

ظرفیت آن حدود ml220 است.

مثانه خالی به شکل چهارگوش است

وقتی مثانه پر می شود سطوح مختلف آن تبدیل به دو سطح قدامی و خلفی می شود.یعنی سطح تحتانی طرفی تبدیل به سطح قدامی و سطح فوقانی و قاعده تبدیل به سطح خلفی می شوند. پس مثانه در حالت پر به شکل تخم مرغ بوده و از ناحیه ی لگن وارد شکم می شود.

خونرسانی مثانه

مثانه به وسیله ی شریان های وزیکال فوقانی و تحتانی ( از شاخه های تنه ی قدامی ایلیاک داخلی ) تغذیه می شود. شریان های گلوتئال تحتانی و رکتال میانی هم ممکن است شاخه هایی به مثانه بدهند.

احساس دفع ادرار

مراحل :

1. دیواره مثانه بر اثر پر شدن کشیده می‌شود

2. گیرنده‌های کششی دیواره مثانه تحریک می‌شوند

3. امواج عصبی تولید می‌کنند که توسط رشته‌های عصبی آوران به نخاع و بعد به مغز منتقل می‌شود

4. و بدین سان احساس دفع بوجود می‌آید.

5. اسفنکترها شل شده و ماهیچه صاف مثانه تحت فعالیت اعصاب خودکار منقبض و محتویات مثانه به پیشابراه خالی می‌شود.

منابع

تالار گفتگو جوانان ایرانی http://www.parsclubs.com/thread-29029.html

مونا عفیفی دانشجوی پزشکی دانشگاه شهید بهشتیwww.020.ir

http://www.patoghu.com

وبلاگ بخش همودیالیز بیمارستان مطهری جهرمhttp://www.enger.blogfa.com/post-22.aspx